Kto ponosi karę za niedozwolone usunięcie lub zniszczenie drzew

I) Właściciele lub posiadacze nieruchomości często borykają się z prawnymi konsekwencjami usuwania drzew i krzewów. Zdecydowana większość nieruchomości mieszkaniowych a także nieruchomości związanych z szeroko pojętą aktywizacją gospodarczą, posiada zadrzewienia lub inne formy zieleni. W tej sytuacji prawie każda zmiana sposobu zagospodarowania nieruchomości będzie wiązała się z koniecznością usunięcia lub przesadzenia drzew. Prawne konsekwencje usunięcia drzew i krzewów dotyczą także m.in. gospodarstw rolnych, rodzinnych ogrodów działkowych i właścicieli dróg wewnętrznych.

Posiadacz nieruchomości powinien ustalić, czy usunięcie konkretnego drzewa lub krzewu wymaga uzyskania zezwolenia wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, albo co najmniej dokonania zgłoszenia do tych organów planowanej wycinki. Jednak dość długa jest lista przypadków, gdy zezwolenie na usunięcie drzew nie jest wymagane (np.: drzewa i krzewy owocowe; krzewy o funkcji ozdobnej w ogrodach), albo wymagane jest tylko zgłoszenie (np. drzewa o określonym obwodzie pnia, które rosną na nieruchomościach stanowiących własność osób fizycznych i są usuwane na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej).

Zgodnie z art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jedn. Dz. U. z 2021 r. poz. 1098), wójt, burmistrz albo prezydent miasta wymierza w drodze decyzji administracyjną karę pieniężną za:

1) usunięcie drzewa lub krzewu bez wymaganego zezwolenia;

2) usunięcie drzewa lub krzewu bez zgody posiadacza nieruchomości;

3) zniszczenie drzewa lub krzewu;

4) uszkodzenie drzewa spowodowane wykonywaniem prac w obrębie korony drzewa;

5) usunięcie drzewa pomimo sprzeciwu organu od otrzymanego zgłoszenia,

6) usunięcie drzewa bez dokonania zgłoszenia.

Administracyjna kara pieniężna jest nakładana na posiadacza nieruchomości, albo właściciela urządzeń sieciowych (np. gazociągu, linii energetycznej), który dokonał wycinki w związku z utrzymaniem urządzeń, albo na inny podmiot, jeżeli działał bez zgody posiadacza nieruchomości. Ów inny podmiot to między innymi wykonawca robót zleconych. Wobec tego przedsiębiorcy wykonujący prace terenowe powinni postarać się o pisemną zgodę posiadacza nieruchomości na wycięcie drzew i krzewów. Oddzielnym zagadnieniem jest tryb udzielenia zgody przez spółdzielnię mieszkaniową lub wspólnotę mieszkaniową.

Kwestią dość skomplikowaną jest charakter odpowiedzialności posiadacza nieruchomości. Można spotkać orzeczenia sądowe wskazujące na odpowiedzialność obiektywną posiadacza nieruchomości, jak i na odpowiedzialność na zasadzie winy. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, w odniesieniu do kary administracyjnej dla jej wymierzenia musi wystąpić subiektywny element zawinienia (orzeczenie TK z dnia 1 marca 1994 r., sygn. U. 7/93, publ. OTK 1994, cz. I, poz. 5). Z faktu, że posiadacz nieruchomości ma szczególny obowiązek dbałości o stan drzew i krzewów rosnących na jego nieruchomości, nie można wyprowadzać domniemania, że odpowiada on także za niezawinione przez siebie skutki działań osób trzecich.

II) W sposób odrębny została uregulowana problematyka wyrębu drzew i krzewów w lasach. Zgodnie z art. 148 § 1 Kodeksu wykroczeń z 1971 r. (tekst jedn. Dz. U. z 2021 r. poz. 2008), kto dokonuje w nienależącym do niego lesie wyrębu gałęzi, korzeni lub krzewów, niszczy je lub uszkadza albo karczuje pniaki, polega karze grzywny. Z kolei według art. 120 § 1 Kodeksu wykroczeń – kto w celu przywłaszczenia dopuszcza się wyrębu drzewa w lesie, jeżeli wartość drzewa nie przekracza 500 zł, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny. Jeżeli wartość przedmiotu czynności wykonawczej przewyższa 500 zł, wówczas z godnie z art. 290 Kodeksu karnego z 1997 r. (tekst jedn. Dz. U. z 2020 r. poz. 1444) mamy do czynienia z przestępstwem, a nie tylko z wykroczeniem. W myśl art. 290 § 1 Kodeksu karnego, kto w celu przywłaszczenia dopuszcza się wyrębu drzewa w lesie podlega odpowiedzialności jak za kradzież, co jest zagrożone karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Nadto w razie skazania za wyrąb drzewa, sąd orzeka na rzecz pokrzywdzonego (właściciela lasu) nawiązkę w wysokości podwójnej wartości drzewa.

Penalizowany jest nie tylko wyręb drzew w cudzym lesie. Zgodnie z art. 158 § 1 Kodeksu wykroczeń, właściciel lub posiadacz lasu, który dokonuje wyrębu drzew w należącym do niego lesie albo w inny sposób pozyskuje z tego lasu drewno niezgodnie z planem urządzenia lasu, uproszczonym planem urządzenia lasu lub decyzją określającą zadania z zakresu gospodarki leśnej albo bez wymaganego pozwolenia, podlega karze grzywny. Dodatkowym środkiem karnym jest przepadek pozyskanego drewna.

III) Oddzielenie regulowana jest także kwestia wyrębu drzew i krzewów w pasie drogi publicznej. Zgodnie z art. 144 § 2 Kodeksu wykroczeń, kto usuwa, niszczy lub uszkadza drzewa lub krzewy stanowiące zadrzewienie przydrożne lub ochronne albo żywopłot przydrożny, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny. W razie popełnienia wskazanego wykroczenia można orzec nawiązkę do wysokości 500 zł. W myśl art. 39 ust.1 pkt 12 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2021 r. poz. 1376) zabrania się w pasie drogowym usuwania, niszczenia i uszkadzania zadrzewień przydrożnych. Tylko do wyłącznej kompetencji zarządcy drogi publicznej (tj. Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad – odnośnie dróg krajowych, zarząd województwa – odnośnie dróg wojewódzkich, zarząd powiatu – odnośnie dróg powiatowych, wójt, burmistrz lub prezydent miasta – odnośnie dróg gminnych), należy utrzymanie zieleni przydrożnej, w tym sadzenie i usuwanie drzew oraz krzewów (art. 20 pkt 16 ustawy o drogach publicznych).

Zatem inny podmiot nie może ubiegać się o zezwolenie na usunięcie wymienionych drzew i krzewów, a ewentualny samowolny wyręb stanowi wykroczenie wymienione w art. 144 § 2 Kodeksu wykroczeń. Jeżeli drzewo rosnące w pasie drogowym znajduje się przy granicy naszej nieruchomości, a jego zły stan fotosanitarny grozi przewróceniem drzewa, to posiadacz (właściciel) sąsiedniej nieruchomości powinien powiadomić zarządcę drogi publicznej.

Skontaktuj się z nami:

@ | prawoadministracyjne@e-lawlab.com

☎ | +48 737 337 134

@ | kontakt@e-lawlab.com

☎ | +48 535 135 195